Huisnamen
_Als panden konden spreken
Als panden konden spreken
Als u door het centrum van Zutphen loopt en af en toe omhoog kijkt kunnen ze u niet ontgaan: de namen boven in de gevels van historische panden in de binnenstad van Zutphen. Wat betekenen die namen eigenlijk? Waar komen ze vandaan en wat weet de huidige bewoner erover te vertellen?
We beginnen met een algemene introductie over de Sprekende Panden van Zutphen.
Vroeger hadden huizen geen huisnummers. Tot aan het begin van de 19e eeuw werden specifieke panden herkend aan de straatnaam en de bewoner. Een naam van een huis kon ook bepaald worden door de functie die het pand had of het beroep dat in het gebouw werd uitgeoefend. Door het pand een eigen naam te geven onderscheidde het zich van andere panden in de straat.
Assenhuys
Het Assenhuys
Beukerstraat 65 en 67 zijn in 1391 samen als één huis gebouwd. Het pand werd het Assenhuys genoemd, naar de familie Asse, handelaren en stadsbestuurders, die het hadden het tot 1455 in eigendom hadden. Tussen 1572 en 1608 is het huis gesplitst.
Daer den Coninck van Denemarcken uithangt
Daer den Coninck van Denemarcken uithangt
Hoewel het pand dateert uit. De 15e eeuw. Komt deze naam voor sinds 1662.
De naam kan ook verwijzen naar het feit dat in de vroegere Hanze tijd, eigendommen in Denemarken, van Zutphense kooplieden, onder bescherming stonden van de Deense koning. In dit geval gaat het over zaken die 600 jaar geleden speelden. Wist men dat al in 1662 of was er nog iets anders?
Locatie: Nieuwstad 37
De Biervoeder
De Biervoerder.
De Biervoeder is genoemd naar de oorspronkelijke bestemming van het pand. Herman Sackers bouwde het pand in 1629 en gebruikte het als een pakhuis voor bier en andere handelswaren. (Biervoeder, biersteker of brouwer)
de Dekenije
De Dekenije
Het grote huis met omlopend schilddak en waterlijst is ontstaan uit de samentrekking van twee huizen, één achter de drie traveeën links en één achter de twee traveeën rechts. Van beide huizen stond de kap loodrecht op de voorgevel.
De Drie Koningen
De Drie Koningen
De Drie Kronen
De Drie Kronen
De Drie Zwitsers
De Drie Zwitsers
De naamsvermelding is uit 1677. In 1485 woonde hier Andries Gairtssoon vermoedelijk met zijn gezin. In 1677 wordt de herberg met deze huisnaam verkocht aan Peter Grull en Bertien Mennink. Van het uithangbord is geen afbeelding bekend. In de 18e eeuw is dit pand al onderdeel van herberg de Prins.
De Grauwel
Veel rijkeren hadden een ‘stadswoning’ en daarnaast een goed buiten de stad. Dat gold bijvoorbeeld voor de familie Grauwel van de Oldenhof in Voorstonden die pal naast de toren woonde in De Grauwel.
De Harderwijck
De Harderwijck
Verwijzing naar de bewoner-eigenaar in het 3e kwart van de 17e eeuw met enkele oudere bouwhistorische onderdelen van het dak uit 1339, 1534 en 1565.
Dit huis heette in de 15e eeuw “Dat Luttike Hues” (het kleine Huis), naast “Dat Hoge Hues” op de hoek (Nieuwstad 31). Het Kleine Huis is in de 16e eeuw aanzienlijk vergroot. Van 1678 tot midden 18e eeuw heet dan ook “De Harderwijck”. Vermoedelijk omdat de bewoner uit deze stad kwam. Harderwijk was in de middeleeuwen een belangrijke Hanzestad met stadsrechten naar Zutphens model.
Locatie: Nieuwstad 29
De Iserman
De Iserman, "Daar Den Iserman uithangt"
Bijzonderheden
Eenvoudige bakstenen gevel uit het eerste kwart van de zeventiende eeuw. De top heeft een in- en uitgezwenkt beloop, in tweeën gedeeld door een waterlijst, met vier gemetselde pilastertjes. De geveltop loopt spits toe en is afgedekt met een dekplaatje. Op dit dekplaatje en op de vier pilastertjes werden bij de restauratie in 1942 (weer?) leeuwtjes geplaatst, die nu verdwenen zijn. De gevelbekroning vertoont overeenkomsten met die van het Beitelhuisje en lijkt ook veel op die van Barlheze 55
Locatie: Sprongstraat 13
Restauraties
Evenals het huis de Zijdeworm er schuin tegenover, in 1942 gerestaureerd door A. A. Kok uit Amsterdam.
_______
Restauraties als particulier architect buiten Amsterdam, o.a.:
Edam, Grote Kerk, Monnickendam, speeltoren, Zunderdorp, toren, Kasteel De Olifant te Heenvliet, Heemstede, Herenweg 63, buitenplaats Iepenrode, 1944, verbouwing, Zutphen, Sprongstraat 13, De Iserman, Zutphen, Sprongstraat 6, de Zijdeworm
Geschiedenis van de Atlas Kok
A.A. Kok bracht een verzameling bijeen van plattegronden, foto's, topografische tekeningen, getekende en gedrukte bouwtekeningen en reproducties. Hieruit groeiden twee Atlassen: de Atlas van Nederland en de Atlas van Amsterdam. Na het overlijden van Kok nam zijn zoon IJsbrand het beheer over, en na diens overlijden in 1981 werd de Atlas van Amsterdam aangekocht door het toenmalige Gemeentearchief van Amsterdam. De Atlas van Amsterdam bestaat uit 34 mappen, waarin de topografisch op wijk geordende verzameling, geplakt op bladen, is geborgen. De Atlas Kok bevat meer dan honderdvijftig bouwtekeningen, waarvan het acquisitieprofiel de weerspiegeling vormt van de manier waarop Kok zich in zijn restauratiepraktijk had verdiept in de ontwerp- en architectuurgeschiedenis. Zijn gezichtsveld had daarom geen chronologische beperking en strekt zich uit van voorbije eeuwen tot zijn eigen tijd en was documentair gericht. De Atlas bevattekeningen uit de zeventiende eeuw: Pieter de Keyser, de Sint Anthonispoort, Jacob van Campen (toegeschreven) of Willem de Keyser, ontwerp voor de Nieuwekerkstoren, Adriaan Dortsman, de Ronde Lutherse Kerk, de achttiende eeuw: Jacob Otten Husley, gebouw Felix Meritis, Cornelis Rauws, de Muiderpoort, anoniem: opmeting van de Oosterkerk, Leendert Viervant de Jonge: schouwburg "Kunstmin spaart geen vlijt" aan de Keizersgracht, de negentiende eeuw: Gerrit Moele: pakhuizen Entrepotdok, A.J. Sevenhuysen: het Zeemanshuis, A.C. Bleys, woon- en winkelpanden: o.a. Droogbak 13, Koningsplein 4-6, de metamorfose van de achterkant van het Begijnhof aan de Nieuwezijds Voorburgwal, G. B.Salm: Keizersgracht 473, de assistent-stadsarchitect Willem Springer: politiebureau/brandweerkazerne Leidsekade. Een opvallend onderdeel wordt gevormd door de ontwerpen voor de barrières, die de toen bestaande stadspoorten zouden vervangen. De twintigste eeuw wordt vertegenwoordig door C.N. van Goor: Keizersgracht 31, G.J. Rutgers, schoolgebouw Zocherstraat.
De Keizer
De Keizer
De Koning van Zweden
De Koning van Zweden
De koning van Zweden (1686). Dit huis, dat rond 1485 eigendom was van Gerrit Ruyters, is in de kern nog middeleeuws maar is wel ingrijpend verbouwd in later tijden.
Locatie: Groenmarkt 13
Het had van oudsher een uitgang met achterhuis aan de Heukestraat. Gerrit wordt vermeld als bierbrouwer. Mogelijk was het huis dus een brouwerij in de 15e eeuw.
Bron: Zutphen 1485