Verroest, stuk, oudste graven rk-begraafplaats zagen er niet uit. Nu zijn ze weer als nieuw

door Henk Waninge

ZUTPHEN - Ze liggen keurig naast elkaar op de rooms-katholieke begraafplaats aan de Warnsveldseweg in Zutphen. Drie broers, drie zusters, leden van de adellijke familie De Bellefroid. De zes gietijzeren zerken blinken in de zon. Vanochtend om elf uur wijdt pastoor Fred Hogeneist van de Parochie HH Twaalf Apostelen het
familiegraf opnieuw in. Met onder meer wijwater en een gebed. Tevens wordt een bord onthuld
waarop informatie staat over De Bellefroids.

Door: Ton van Ingen Schenau
In het Waterkwartier bevindt zich de Algemene Begraafplaats. Een rijksmonument, ontworpen door de bekende Haarlemse architect J.D.Zocher jr. en aangelegd in 1829.
Het markante poortgebouw, met aula, van dit aan de Warnsveldseweg liggende complex, biedt toegang tot een gedeeltelijk in Engelse landschapsstijl ingerichte dodenakker en is beslist het bekijken waard.
Begraven van onze doden kent .een uitgebreide historie, die terug gaat tot in de oudste tijden. In onze westerse samenleving had dit ritueel, onder invloed van het christendom, als regel plaats in de kerk of op een in de onmiddellijke omgeving daar- van gesitueerd kerkhof. In Zutphen was dat niet anders. Vooral in de Sint Walburgiskerk zijn de vele grafstenen van belangrijke ingezetenen uit het roemrijke verleden van de Hanzestad daarvan een treffend bewijs. Aan deze traditie kwam op 23 juni 1803 formeel een eind. De toenmalige machthebber Napoleon (de 1e), die ons land bij zijn keizerrijk had ingelijfd, besloot toen dat in kerken, synagogen, ziekenhuizen en openbare kapellen binnen de omwalling van steden en grote dorpen niet meer mocht worden begraven. Nadat met Napoleon het Franse gezag was verdwenen, dacht men weer op de oude voet door te kunnen gaan. Maar de toen aan het bewind zijnde Koning Willem I dacht daar anders over.
Bij Koninklijk Besluit werden de bepalingen van het Keizerlijk Decreet weer van kracht verklaard en moest iedere gemeente van meer dan duizend zielen over een begraafplaats beschikken. De veranderende beschavingsnormen en de ontwikkeling van de algemene hygiëne hadden op de besluitvorming grote invloed.
Ook voor Zutphen betekende dit dat naar een alternatief voor het begraven in de kerken en op de kerkhoven bij de verschillende kerken moest worden gekeken. De Joodse begraafplaats lag toen al buiten de stadsmuren en was zijn tijd dus al vooruit. Na veel discussie werd in de Galileënkamp, aan de straatweg naar Warnsveld een geschikt stuk grond gevonden en in 1829 werd besloten daar een algemene begraafplaats te stichten.
De geraamde kosten werden begroot op 20.000 gulden, inclusief het ophogen van de grond en de bouw van een stenen onderkomen, met een 'bijzonder vertrek' om het begraven van schijndoden te voorkomen.

Joodse begraafplaatsen door het hele land vertellen ons een bijzondere geschiedenis. Ze vertellen van een volk en een geloof dat zich eeuwen geleden vestigde in een land dat het niet altijd op had met deze 'andere' mensen. De Joden hielden sterk vast aan hun eigen waarden, normen en vooral hun geloof. Desondanks integreerden ze en werden ze een deel van ons land. Kenmerkend bleven evenwel hun synagogen, maar ook hun begraafplaatsen. Vaak in het veld aangelegd omdat in of nabij de stad geen plaats voor hen was. Daarnaast vertellen de veelal in onbruik geraakte begraafplaatsen nu ook van de holocaust in de Tweede Wereldoorlog. De open vlakken op Joodse begraafplaatsen spreken voor zich en anders doen de gedenktekens dat wel!